vrijdag 8 november 2013

Koningen der Belgen en Nederland

De Belgische Koning Filip en Koningin Mathilde  brengen  hun eerste buitenlandse  bezoek in functie aan buurland het Koninkrijk der Nederlanden .



Hunne  Majesteiten Koning Filip en Koningin Mathilde der Belgen foto www.Monarchie.Be


Geen 'full blown' Staatsbezoek maar een kennismakingsbezoek in de stijl die Koning Willem-Alexander na zijn aantreden begonnen is. Aan ceremonieel voor het Paleis Noordeinde geen gebrek. De Belgische Vorst is welkom,  zoveel is duidelijk, ook de persoonlijke betrekkingen tussen beide Koningsparen lijkt optimaal te zijn.

Koning Willem III (1817-1890) is  zelfs in het Koninklijk Paleis te Brussel geboren toen België en Nederland nog één Koninkrijk was. Hij bracht in juli 1883 met koningin Emma in Spa een officieel bezoek aan koning Leopold II en diens echtgenote Koningin Maria Hendrika.  De Belgische koning bracht van 17 tot en met 20 oktober 1883 een staatsbezoek aan Nederland. Dit bezoek werd in mei 1884 door een tegenbezoek beantwoord.
 
 
Koning Willem III miniatuur uit het Koninklijk Huisarchief
 
De betrekkingen zijn echter niet altijd zo hartelijk geweest als ze nu zijn. Prins Leopold ( de latere Koning Leopold II) had plannen om Nederland binnen te vallen. Hij wilde op deze wijze toegang krijgen tot koloniën en vond dat Limburg, Noord-Brabant en Luxemburg tot België behoorden. Bij de aanval moest de Nederlandse koning worden afgezet en het volk zou vervolgens besluiten over het lot van de katholieken. Het einddoel was namelijk alle katholieke gebieden tot aan de rivieren 'onder één kroon te verenigen'. Tijdens de aanval zou dan blijken welke provincies zich wel en welke zich niet bij België wilden aansluiten. Het plan ging uiteindelijk niet door omdat de toen nog regerende Leopold I het plan veel te riskant vond. Bovendien bleef steun van Frankrijk uit. Gehoopt werd vooraf op steun van Franse zijde. Frankrijk zag echter weinig realisme in het plan en stribbelde tegen. Toen kroonprins Leopold uiteindelijk toch aan tafel kwam te zitten met een oom van keizer Napoleon III moet deze hem duidelijk hebben gemaakt dat de invasie niet zou worden gesteund. De aanvalsplannen verdwenen daarna in de ijskast.
 
Op 15 september 1910 kwam de nieuwe Koning Albert I met ons land kennismaken. Hij werd door Koningin Wilhemina van het Centraal station in Amsterdam opgehaald.
 
September 1910 Koningin Wilhelmina ontvangt Koning Albert I der Belgen   


In 1938 brengt Koning Leopold III een staatsbezoek aan Nederland. In Amsterdam worden hij en koningin Wilhelmina met enorm veel geestdrift ontvangen.


 
Zowel bij het Centraal Station als op de Dam dringt de juichende menigte door de afzettingen heen. Koning Leopold werd ook gevraagd om Peter te zijn van de in januari 1938 geboren Prinses Beatrix
 
 
Een jaar later was de Belgische Vorst samen met zijn Minister-President Paul Henri Spaak op Paleis Noordeinde om te zoeken naar een oplossing voor de dreigende oorlog . Wij weten nu hoe tevergeefs  dit  was
 
 
 
 

dinsdag 15 oktober 2013

Uit mijn verzameling (3)

Deze keer wil ik in de rubriek 'uit mijn verzameling' een lepel laten zien van  de periode  123 jaar waarin de Nederlandse scepter in vrouwenhanden heeft gerust met de portretten van alle regerende Koninginnen der Nederlanden .



Van Koningin-Regentes Emma tot aan Koningin Beatrix.

 




En er is nog een feestelijke reden om juist nu deze lepel te tonen .



Het is een speciale uitgave van het blad "Vorsten"bij hun 10 jarig jubileum in 1983. Dit jaar viert het magazine inmiddels als "Vorsten Royale" al weer  haar 40ste  jubileum. De lepel is vervaardigd  bij Koninklijke Begeer te  Voorschoten. De portretten die  in de medaillons zijn opgenomen komen duidelijk uit het archief  van Begeer want je  ziet deze portretten geregeld  terug keren op lepeltjes, penningen  en andere  souveniers . Helaas  heb ik over het ontwerp en de ontwerper(s) geen informatie.

Update
Kort nadat ik dit stuk schreef werd duidelijk dat  de,  van oorsprong Finse,  uitgeverij Sanoma  het blad Vorsten van de hand wil doen. Hoofdredacteur Justine Marcella en haar team werken er hard aan om het bestaansrecht van dit blad aan te tonen.

Op allerlei wijze wordt de lezers  gevraagd hun steun voor Vorsten uit te spreken. Ik plaats hier een foto van mijzelf als lezer en ik roep U  op hetzelfde te doen via de facebook pagina van Vorsten :

VorstenNL









maandag 14 oktober 2013

Prinses Juliana Regentes van het Koninkrijk


 

 

 

14 oktober 1947               1 december 1947 


 eerste  Regentschap


 
Weinig mensen realiseren zich dat Koningin Juliana  bij haar inhuldiging  in 1948 al aardig wat ervaring had met staatszaken. Zij had  al 7 maanden het Koninklijk Gezag  waargenomen met in de tweede periode een heuse  kabinetsformatie.    

In 1947 was Koningin Wilhelmina  moe van het regeren . De eerste jaren vol  triomf en euforisme  na  de oorlog waren voorbij. De verhoudingen in de Nederlandse politiek genormaliseerd als voor de oorlog . Alle  vooroorlogse partijen werden weer (her) opgericht.  Koningin Wilhelmina was gedesillusioneerd , zij had gehoopt op een andere politiek en samenleving . Prinses Juliana had een heel wat realistischer kijk op de politieke ontwikkelingen . Zij had haar moeder in de oorlog al gewaarschuwd voor al te hoog gestelde idealen van een ‘nieuw Nederland’

De Koningin had in Londen meerdere ministers toevertrouwd dat zij eenmaal terug op Vaderlandse bodem haar regering wenste te beëindigen. Dat was zij bij haar veertig jarig jubileum in 1938 ook al van plan geweest. Een dringende bede van de jonge ouders Prinses Juliana en Prins Bernhard heeft dat plan verijdelt.  Juliana  gaf te kennen eerst een gezin te willen stichten voordat zij  geroepen zou worden tot de troon, zij wilde meer kinderen dan de op 31  januari dat jaar geboren Prinses Beatrix . Haar moeder heeft uiteindelijk ingezien dat dit het beste was. In de jaren van oorlog zou aftreden voor Wilhelmina  gelijk staan met desertie dus toen werd een abdicatie op de lange  baan geschoven.    

Maar na 1945 begon bij de Koningin de vermoeidheid  steeds vaker toe te slaan en ze wilde weg , het liefst vóór haar Gouden jubileum in de zomer van 1948. Het heeft heel wat overredingskracht gekost om de Koningin tot aan haar jubileum op de Troon te houden . Koningin Wilhelmina 's regering begon met het Regentschap van haar moeder Koningin Emma en eindigde met een Regentschap door haar dochter. Eigenlijk had Koningin Wilhelmina Prinses Juliana vanaf 1947 permanent tot Regentes willen laten benoemen zodat zij beiden het Koninklijk Gezag op ieder gewenst moment konden uitoefenen en uitwisselen . Dit verlangen van de Koningin werd aanvankelijk gesteund door Minister-President Beel maar stuitte in het Parlement op bezwaren van Staatsrechtgeleerden. Het wetsvoorstel tot invoering van het Regentschap moest worden aangepast waardoor  invoering van de wet veel vertraging opliep  en de Eedsaflegging door de Prinses-Regentes werd uitgesteld tot grote frustratie van de Koningin.  

Minister-President Dr  L.J.M. (Louis) Beel leest de Troonrede voor staande  voor de Troon in de Ridderzaal Prinsjesdag 1947

De Koningin weigerde  de Troonrede van 1947 zelf uit te spreken omdat zij zich te vermoeid voelde voor deze activiteit . Als de Koningin niet zelf de Troonrede uitspreekt wordt deze doorgaans  door de Minister-President gelezen maar dan in de vergaderzaal van de Tweede Kamer der Staten- Generaal. De afzegging door de Koningin was zo abrupt dat de bijeenkomst  logistiek op zo'n korte termijn niet meer verplaatst kon worden.
Prinses Juliana en Prins Bernhard waren op Prinsjesdag in Schotland als gasten van de Britse Koning George VI en Koningin Elizabeth dus die woonde de opening van het Parlementaire jaar niet bij .

Op 8 oktober werd Prinses Marijke ( Nu Christina) gedoopt in de Domkerk te Utrecht. Groothertogin Charlotte van Luxemburg was als Meter aanwezig . Ook Sir Winston Churchill was Peter maar was niet in persoon aanwezig . Wie wel aanwezig was en bovendien prominent, was Kardinaal de Jong , Aartsbisschop van Utrecht, wat bij sommigen overigens wrevel wekte . Door zijn houding in de tweede wereldoorlog had de Kardinaal zich de sympathie van Koningin Wilhelmina verworven en ook met het Prinselijke paar onderhield hij vriendschappelijke banden. Zozeer zelfs dat Kardinaal de Jong herhaaldelijk uitnodigingen van Juliana en Bernhard af sloeg om op visite te komen zolang het jongste Prinsesje nog niet protestants gedoopt was uit angst voor verhalen dat hij Prinses Marijke stiekem rooms katholiek zou dopen . De Kardinaal heeft er een correspondentie over gevoerd met Minister President Beel en Jeannette Geldens (de katholieke secretaresse van Koningin Wilhelmina ) waarin hij zich ook bezorgd toonde over de vrije geloofsbeleving van Prinses Juliana.

 

Groothertogin Charlotte en Koningin Wilhelina  verlaten de Domkerk te  Utrecht na de doopplechtigheid van Prinses Marijke 8 oktober 1947

Het Prinselijk Paar  met de dopeling en daar achter zeer prominent Johannes Kardinaal de Jong.  

Uiteindelijk kon Prinses Juliana  op 14 oktober voor de eerste keer de Eed op de grondwet afleggen in de Ridderzaal . Ook daar was Kardinaal de Jong bij aanwezig en dit keer leidde  dat tot commentaren in de Trouw . Nederland had zijn verzuiling weer terug. Vanaf Paleis Noordeinde vertrok de Prinses met een gemotoriseerd escorte . In de binnenstad van Den Haag hing een Prinsjesdag achtige atmosfeer compleet met pindaverkopers. Prinses Juliana  zou tot 1 december van dat jaar het Koninklijk Gezag waarnemen . Een jaar later zou zij weer Regentes worden om haar moeder de problemen van een naderende kabinetsformatie te besparen. Feitelijk liep dat Regentschap uit in haar eigen regering.

 

 H.K.H. Prinses Juliana  legt  in de Ridderzaal de Eed af als Regentes van het Koninkrijk 14 oktober 1947

 Ook tijdens dit eerste Regentschap woonde de Prinses-Regentes en Prins Bernhard het huwelijk bij van Prinses Elizabeth en Prins Philip . Zij gaven het bruidspaar een telefoontafeltje ontworpen door een Nederlandse ontwerper. Bij terugkeer naar Nederland kon de Regentes Amerikaans Minister Marshall bedanken voor  de hulp die  Nederland ontvangen had. 

  





George Marshall, de minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten ontmoette tijdens zijn aankomst op Northolt prinses-regentes Juliana en prins Bernhard die naar Nederland terugkeerden na het koninklijk huwelijk in Londen. Prinses Juliana groet minister Marshall. Prins Bernhard staat met zijn rug naar de camera

Helaas zijn deze  twee korte  Regentschappen nooit echt bestudeert terwijl er in mijn opinie alle reden voor is om deze periode  nader onder de loep te  leggen . In haar eerste kabinetsformatie stuurde de Regentes er op aan dat 'een zekere' Willem Drees Premier zou worden en dat zou hij tien jaar blijven . Prinses Juliana  leerde ook in deze periode Margaretha (Greet) Hofmans kennen en ik vermoed dat zij en Prins Bernhard een actievere rol hebben gespeeld  in de onafhankelijkheid van Indonesië dan bekend is . Toch lees ik over deze Regentschappen niets  bij Cees Fasseur, om maar iemand  te  noemen  . Over de tweede Regentschap zal ik  ter zijner tijd nog eens een apart blog schrijven. 
  VPRO heeft een Polygoon filmpje van de Eedsaflegging
 
 

 

 

 

 

woensdag 4 september 2013

4 september 1948-2013

Vijfenzestig jaar geleden precies werd Juliana,  Koningin der Nederlanden ! Het was geen onverwachte gebeurtenis.  Op 12 mei 1948 ( De dag  waarop in 1849 haar  vader  Willem III was ingehuldigd ) had Koningin Wilhelmina haar voornemen af te willen treden via de radio aangekondigd.



Fotostudio Merkelbach


Wie van ons nog de vreugde van 30 april jl op zijn netvlies heeft staan moet eens bedenken hoe intens de emoties moeten zijn geweest in 1948, zo kort na de bevrijding en afscheid nemend van een Vorstin die de facto 58 jaar ons Staatshoofd was. Op zaterdag 4 september tekende  Koningin Wilhelmina in de Mozes en Aäronzaal  van het Koninklijk Paleis te  Amsterdam  de acte  waarmee  zij onvoorwaardelijk afstand deed  van de Troon. De ceremonie verliep ongeveer  gelijk als  die  in 1980 en 2013 alleen waren er toen geen microfoons  of camera's  om de emoties van moeder en dochter vast te leggen. Wel zijn later de woorden bekend  geworden die Koningin Wilhelmina tot haar dochter sprak bij deze  plechtigheid :


“Het is zonneschijn in mijn leven en louter dankbaarheid, waar ik mijn taak mag overdragen  aan mijn dochter, en ook nog voor een korte poos  getuige mag zijn van haar  regering. Haar , waarvan ik de toewijding en liefde voor ons volk zo nabij ken, welks toekomst mij zo aan het hart ligt en welke ik bij haar zo veilig weet.

Mijn kind, ik weet hoe gij tegenover uwe nieuwe plichten staat. Als vrouw en moeder van een jong en gelukkig gezin zult gij verstaan het grote  gezin dat het Nederlandse Volk is , dat ik U thans ga  toevertrouwen , te leiden met vaste liefderijke hand. God geve U wijsheid en kracht!” *


  Tegen het middaguur traden de Nieuwe Koningin, haar moeder Prinses Wilhelmina  en Prins  Bernhard op het balkon om de menigte  in kennis  te stellen dat het Koninklijk Gezag in andere handen was gelegd. Prinses Wilhelmina sprak de menigte op de Dam met overslaande stem toe.





"En ik acht me gelukkig met u allen te kunnen uitroepen: Leve de Koningin!’"


In de middag van de vierde september maakte  de jonge Koningin een rijtoer met haar  man en drie oudste  dochters in de creme caleche. Dit rijtuig was een geschenk van Koningin-Moeder Emma  aan haar dochter bij haar inhuldiging in 1898 met de bepaling dat deze koets  bij familie gelegenheden gebruikt zou gaan worden. De eerste  keer dat  de creme caleche werd gebruikt  was voor de intrede van Koningin Wilhelmina  aan de vooravond van haar inhuldiging.   De rijtoer vijftig jaar later ging onder andere door de Amsterdamse volksbuurt de Jordaan waar het enthousiasme groot was.

 

 






Na de rijtoer had de jonge Koningin nog een zondag om zich voor te bereiden op haar inhuldiging op maandag 6 september  1948

* geciteerd uit Henriette L. T. de Beaufort  "Wilhemina 1880-1962"







.



woensdag 20 maart 2013

Koningin Juliana 1909-2004

Vandaag negen jaar geleden overleed op Paleis Soestdijk H.K.H. Prinses Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina der Nederlanden  ruim een maand voor haar 95ste verjaardag.




Ik plaats hier bewust een foto van Koningin Juliana zoals alleen de iets oudere generaties haar  in herinnering kunnen  hebben 'schitterend' en vol levenslust . Naast haar Minister President Jan de Quay( 1901-1985) die  een kabinet leidde van 1959-1963 .

De Koningin die 'gewoon' wilde  zijn maar dat toch niet echt was.  


zondag 24 februari 2013

A game of Thrones

Of de zoektocht naar de Troonzetel voor onze jonge Koning

Op 30 April aanstaande zal voor de zevende  maal een Soeverein uit het Huis Oranje-Nassau worden ingehuldigd als Koning(in) der Nederlanden. Een historische gebeurtenis. Nederland heeft geen vaste troon voor de inhuldiging zoals bijvoorbeeld  de Koningen van Engeland die al sinds 1296 hebben Bijna  alle Britse  Soevereinen zijn op deze  St Edward's  chair  gekroond met uitzondering van de Katholieke Mary I die  koos voor een troon die zij van de Paus ontving en 'onze eigen' Mary II die in 1689 gelijktijdig met Willem III gekroond werd. Voor haar werd een replica gebouwd .



Maar zo gaat het in Nederland dus niet . De troon waar men hier onwillekeurig aan denkt bij :  'De  Troon' is die uit de Ridderzaal waarop het Staatshoofd zit wanneer die de troonrede uitspreekt. Deze  Troon werd  in 1904 door Dr. H.J.P. Cuypers ontworpen en door de Haagsche  firma Fermin uitgevoerd .


Deze zeer hoge zetel met baldakijn leent zich ogenschijnlijk niet voor plaating in de Nieuwe Kerk . Het zou het prachtige koperen  koorhek maar ontsieren.



Cuypers heeft  naast de zetel voor Koningin Wilhelmina nog twee  lagere zetels voor  Prins Hendrik en Koningin-Moeder Emma gemaakt . Pas in 1927 werd er een zetel bij gemaakt voor de meerderjarige  Prinses Juliana . In 1961 werd de laatste ( 5e) troonzetel vervaardigd voor Prinses Margriet . Dus in theorie zouden we in 2022 H.K.H. de Prinses van Oranje naast haar ouders op het troonpodium kunnen zien zitten op Prinsjesdag, ook voor haar zusters is er dan nog een troonzetel beschikbaar . De bekleding is inmiddels veranderd en Omroep West wist te melden dat de Troon voor Koningin Máxima voor de derde dinsdag in september ook opnieuw bekleed  is



 
 
eigen foto gemaakt  bij openstelling Ridderzaal
 


Maar het is onwaarschijnlijk dat we deze zetels zullen zien bij de Eedsaflegging door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander, dus welke andere  tronen hebben we  nog  meer ....

De troonzetels die Koningin Beatrix en Prins  Claus  op 30 april 1980 gebruikt hebben werden voor dit doel in 1980 nieuw bekleed. Het zou kunnen dat de jonge Koning uit affiniteit met zijn ouders deze zetels  gebruikt op 30 april aanstaande. Maar  ik heb dit blog niet voor niets de titel 'Game of Thrones'  mee gegeven.



Of kiest hij toch voor de relatief eenvoudige zetels  van Koningin Juliana en  Prins Bernhard ?

 
 
 
 
 Dat de nieuwe Koning en Koningin verder terug zullen gaan in de de tijd lijkt mij onwaarschijnlijk maar het kan geen kwaad de oudere  tronen ook even de revu te laten passeren . Je weet  maar  nooit welke verrassingen het Koningspaar voor ons in petto heeft .
 
Koningin Wilhelmina koos voor haar inhuldiging in 1898 dezelfde troon als haar vader Koning Willem III in 1849 . Deze troon heeft geen gebrek aan kwastjes en tierelantijnen naar de mode van die tijd.  Speciaal voor de inhuldiging van Koningin Wilhelmina werd een vergelijkbare troon bij gemaakt in zelfde stijl voor de Koningin-Regentes die naast haar dochter op het troonpodium gezeten was . Deze  troon is  er ook nog en zou door Koningin Máxima gebruikt kunnen gaan worden.   
 
 
 
 
 
 
 
In het gebouw van de Tweede Kamer staat  nog een Troon van Willem III die  Zijne  Majesteit gebruikte tijdens het voorlezen van de troonrede in de oude vergaderzaal van de Tweede Kamer.
 
 
 
Zelf vind ik de troon van Willem II heel bijzonder maar ik denk dat deze neo gotiek niet meer past in onze tijd ,
 
 

 Stel je  je bovengenoemde tronen eens  voor  opgesteld voor het prachtige  koorhek van xe Nieuwe Kerk in Amsterdam
 
 
 
Het kan ook heel goed  een andere  onbekende  troon worden waar ik of iemand anders nog niet aan gedacht heeft .
 
Maar we zullen het zien op 30 april aanstaande .
 
Geraadpleegde literatuur : René Cleverens "De Oranje erfopvolging rond de eeuwwisseling"1997