De Kroon van Koning Willem I , of hoe wij omgaan met ons erfgoed !

Er is voor ( amateur) historici  veel te zien  in de Nieuwe Kerk te Delft met de vele gedenkplekken voor de afgestorven leden van ons Koninklijk Huis.

Natuurlijk mag het imposante  grafmonument voor Willem de Zwijger door Hendrick de Keyser  in mijn bescheiden mening gerekend worden tot één der wereldwonderen.

Praalgraf Prins Willem de Eerste door de Keyser , eigen foto

 Een ander bijzonder grafmonument in de Nieuwe Kerk is dat van Koning Willem I ( 1772-1843) Het is een klassiek vormgegeven tombe . Zijn Belgische weduwe Henriëtte Gravin van Nassau née d'Oultremont de Wégimont  had deze laten maken door de in België zeer befaamde beeldhouwer Willem Geefs. (1805 –1883)

Veel monumenten van de Belgische  onafhankelijkheidstrijd zijn van zijn hand.  Opmerkelijk dus dat juist deze kunstenaar de opdracht kreeg het grafmonument voor de eerste in België minder populaire Oranje Koning te maken. De Gravin van Nassau woonde te ver van Delft, waar haar man te ruste was gelegd . Het grafmonument was dus oorspronkelijk bestemd voor de Kapel in het Kasteel Rahe te Laurensburg  waar Gravin Henriëtte als Douarie leefde. Pas in 1901 heeft het zijn huidige plaats gekregen in het koor van de Nieuwe Kerk.

Het monument  van de moegestreden Vorst zit vol symboliek . Ik vind het een prachtig Koningsportret met alle symbolen van het Koningschap !

De koning ligt in zijn mantel gewikkeld uitgestrekt op de tombe, met zijn arm steunend op een leeuw, in de rechterhand een scepter en met de kroon naast zijn voeten. Op de voorzijde van het voetstuk is het Nederlandse wapen aangebracht en op de zijvlakken zijn de volgende inscripties ingehakt:

D.M.O. Gvilielmo I. Batavorvm. Belgarvmq. Regi. Principi. Aravsico. Nassoviensi. Magno. Dvci. Lvxembvrgico Nato Hagae. Comitis. D. XXIV. Avgvsti MDCCLXXII. Defvncto. Berolini D. XII Decembris MDCCCXLIII. In Proavorvm Sepvlcro Delphis Batavorvm Posito. En: Justorum Autem Animae in Manu Dei sunt, et non tanget illos tormentum mortis. visi. sunt oculis insipientium mori: et aestimata est afflictio exitus illorum et quod a nobis est iter, exterminium: illi autem sunt in pace.

Toen ik er een jaar geleden omheen liep viel mij iets vreemds op aan de Rijkskroon die aan het voeteneind van de Koning is gemodelleerd.

Wat is er met de Kroon gebeurd op het grafmonument van Koning Willem I ?

De Rijkskroon hoort een kruis te hebben en deze is op dit monument verdwenen. Uit de kroon steekt een roestig stuk schroefdraad. Naar ik vrees is het kruis er afgesloopt door een souvenirjager of er is iets anders vreselijks mee gebeurd ( Wat bezielt zulke mensen dan toch?)  . Toen ik deze constatering deed  leek het mij verstandig iemand van de Kerk in te lichten. Aanvankelijk was er wat schrik maar er werd verder niet op ingegaan  en men wist er ook niets over .  Men had ook geen idee wanneer de schade zou zijn ontstaan , zeker is dat al in maart 2012 het kruis ontbrak!

Op dagen dat de Nieuwe Kerk geopend is voor publiek is er geen toezicht op de monumenten in de Kerk. Bij een bezoek later in het jaar was er een gids die desgevraagd verklaarde dat Willem I een Protestants Koning was en derhalve geen kruis op zijn Kroon wenste . Een verklaring voor het uitstekend schroefdraad kon de beste man ook niet geven. Als zijn vreemde theorie waar zou zijn waarom draagt de Rijksappel op dit monument dan wel een kruis ?

Een protestants kruis op de Rijksappel ?

Ik vind dat de Nederlandse monumenten fatsoenlijk moeten  worden onderhouden. Ik wil dan ook alles proberen  om de Kroon op korte termijn gerestaureerd te krijgen .  Zou de Amersfoortse restaurateur Ton Mooy hierin iets kunnen betekenen ?  We zitten in de Jubileum jaren van ons Koninkrijk dan dient het monument voor 'founding father' Koning Willem er perfect bij te staan. Na mijn bezoek in maart vorig jaar richtte ik mij via de mail  tot de Rijksgebouwendienst die mij antwoordde alsof ik een vraag had gesteld over het Grafmonument van Prins Willem I . Na een tweede mail  waarin ik uitlegde over welk monument het nu precies ging bleef het 'oorverdovend' stil. Hoe veel zou het gaan kosten deze te restaureren. En op welke termijn zou dat kunnen . Nu in Maart 2014 is er nog niets met mijn informatie van vorig jaar gedaan .

 

 

Is dit kapot ?

Inmiddels weet ik dat het monument een bruikleen  is aan de Nieuwe Kerk van  het Rijksmuseum te Amsterdam . Ik hoop dat zij dit jubileum jaar aangrijpen om het monument weer in oude luister te herstellen en dat we het kunnen blijven zien in de graf kerk der Oranjes waar het thuishoort . Laten we hopen dat het toezicht op de monumenten in de Nieuwe Kerk wordt aangescherpt.

 

Alle foto's van het monument zijn eigen foto's


 Ter aanvulling de mailwisseling
Organisatie:

Onderwerp: Graf monument Koning Willem I gehavend

Vraag:
Gisteren was ik in de Nieuwe Kerk te Delft. Toen ik het graf monument van Koning Willem I bekeek viel me op dat de Koningskroon aan zijn voeten beschadigd was , er stak een stuk roestig koperdraad(?) uit de kroon waar een kruis hoort te zitten. Ik heb een medewerker van de Nieuwe Kerk er bij gehaald en zij wist niets van de beschadiging af en had ook geen idee hoe lang dit al was . Ik heb grote zorgen over het gebrek aan toezicht bij zulke monumenten die van grote historische waarde zijn. In dit jaar waarin ook de eerste Koning centraal staat betreur ik het dat zijn monument niet in orde is . Ik hoop dan ook dat U de kroon op korte termijn zult restaureren

Referentienummer:

Geachte meneer Meijer:
 
Dank voor uw oplettendheid.
Ik weet zelf ook niet precies hoe het zit maar op internet kwam ik een verhaal uit het Reformatorisch Dagblad tegen dat een aardige samenvatting geeft:
'De kelder wordt als privé-gebied van de Oranjes gezien. Er is daarom streng toezicht op het graf. Belangrijkste toezichthouder is de burgemeester van Delft. Hij is officieel de ”Sleutelbewaarder” van de grafkelder van het Huis Oranje-Nassau. Als Delft een nieuwe burgemeester krijgt, benoemt koningin Beatrix als Hoofd van het Huis die persoon tot Commissaris van de Koninklijke Grafkelder. Deze commissaris is belast met het beheer en onderhoud van de kelder.'
Wellicht is de burgemeester ook verantwoordelijk voor toezicht op het monument.
In ieder geval zal ik uw melding doorgeleiden.
 
Groeten Jan Janssen * afd. Publieksvoorlichting RVD
* gefingeerde naam

 

 

20 Maart : Koningin-Moeder Emma 1934 - Koningin Juliana 2004

Ieder jaar op 20 Maart probeer ik als het even kan in de Nieuwe Kerk te Delft te zijn om stil te staan bij het overlijden van de door mij zo bewonderde Koningin Juliana , nu precies 10 jaar geleden.  Ook haar Grootmoeder de Koningin-Regentes Emma overleed op deze datum . Het vreemde is dus dat er exact een tijdbestek van  70 jaar tussen beide sterfgevallen is.

In 2012 lag er reeds een bloemstuk van Z.K.H. de Prins van Oranje  toen ik mijn lathyrus groet neerlegde op de sluitsteen van de grafkelder der Oranjes

Koningin Juliana wordt vaak vergeleken met haar Grootmoeder en al snel wordt beiden het etiket 'liefste oude Dame van Europa' opgeplakt en met name Koningin Juliana wordt regelmatig als naïeve wereldverbeteraar neergezet .

Natuurlijk zijn beide Vorstinnen terecht geassocieerd met weldaden en grote sociale  maatschappelijke betrokkenheid maar hen enkel en alleen deze eigenschappen toekennen doet beide geen recht .    

Koningin Emma (1858-1934) naar PieterJosselin de Jong

Koningin Juliana (1909-2004) door Sierk Schröder

Toen Koningin Juliana overleed in de vroege ochtend van 20 maart 2004 was zij al jaren uit het publieke beeld verdwenen maar uit de woorden van Dominee Welmet Hudig-Semeijns de Vries van Doesburgh bij haar uitvaart bleek wel dat zij die jaren niet enkel inactief en bedlegerig heeft doorgebracht. Zo maakte zij in de omgeving van Soestdijk uitstapjes naar bijvoorbeeld kinderboerderijen en ook wel naar de Keukenhof.   

 

Zij is de langstlevende Oranje ooit, een mijlpaal die zij in 1993 bereikte toen zij prins Frederik (1797-1881, broer van koning Willem II ) passeerde.

 

De laatste maal dat Nederland de oude Koningin in het openbaar zag was op het huwelijk van haar kleinzoon Prins Maurits met Prinses Marilène in 1998 te Apeldoorn. De Rijksvoorlichtingsdienst  had bij voorbaat gecommuniceerd dat Prinses Juliana verschijnselen  van acute verwardheid kon vertonen. Zij was net herstellende  van een heup operatie.  

 

Misschien wel heel typerend voor de religieus vrijzinnige Juliana was het dat een voor haar normale handeling uitgroeide tot een soort 'Nationale  rel'. Prinses Juliana ging begeleid door dochter Prinses Margriet ter Communie ( ook Prins Bernhard deed dat maar de NOS camera's legden dat moment niet vast ) . Kritiek kwam er uit Protestantse Kerken maar vooral Kardinaal Simonis, Aartsbisschop van Utrecht roerde zich flink in de media en veroordeelde de handelswijze van onze oude Koningin in straffe bewoordingen . Dat ergerde Prins Bernhard dusdanig dat hij de Kardinaal op Paleis Soestdijk ontbood om hem stevig de  mantel uit te vegen  . Er is daar een flinke woordenwisseling geweest en naar de mening van Mgr. Simonis 'begreep de Prins er niets van'. De Prins verklaarde aan de Kardinaal dat als hij in Brussel was de Belgische Kardinaal Godfried Daneels, Aartsbisschop van Mechelen  hem zonder commentaar ter Communie toe liet . Mgr. Simonis dacht dat het mogelijk was dat Kardinaal Daneels de Prins niet zou hebben herkend !

 

Over het algemeen zag Nederland hierin de vrijgevochten religiositeit en vrijzinnigheid van Prinses Juliana.

 

Ik verheug me nu reeds over de ontsluiting van allerlei archieven waarna  het beeld van Koningin Juliana ten positieve zal kantelen .

 

 

 

 

Een eenvoudig bosje lathyrus 20 maart 2014.

 

 

 

 



 

 

 

165 jaar geleden overleed Koning Willem II

Op 17 maart 1849 overleed Z.M. Koning Willem II in Tilburg. De Koning staat dezer dagen volop in de belangstelling . Zijn biografie  door Jeroen van Zanten is eind vorig jaar gepubliceerd.

ISBN: 9789461051851

Gebonden met stofomslag

Geïllustreerd, deels in kleur

15 x 23 cm

600 blz.

Verschenen: November 2013

€ 39,90

In  het Dordrechts museum  is een grote  tentoonstelling aan de Koning en diens Kunstverzameling  gewijd. Met als blikvanger Wexy , het opgezette paard van Willem II .

Wexy ( eigen foto)

©Dordrecht.net

 

 

 

Verwacht van mij hier dus geen uitgebreid exposé over het leven en werk van Koning Willem II . Ik verwijs graag naar de publicaties die dit jaar het licht ( zullen)  zien  in het breder kader van 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden.

 detail van de poster voor de tentoonstelling die tot 16 juni 2014 te zien is  in het Dordrechts Museum

Willem II was een romanticus , een dromer. De Koning met de kortste regering ( 1840-1849) maar zeker niet de minst interessante. Zelf heb ik een lichte voorkeur voor deze Koning al was het maar omdat ik zijn geboortedag deel.  En altijd al ik in Den Haag ben kijk ik op naar zijn imposante ruiterstandbeeld op het Buitenhof  en ik groet hem , welgemeend .

 

 

Koning Willem II op Wexy Buitenhof (eigen foto)

 

De Koning als Prins van Oranje Koninklijk Paleis te Amsterdam

 

 

 

 

 

 Begin maart wenste de koning zich voor korte tijd terug te trekken in het door hem geliefde Tilburg waar hij een Paleis liet bouwen, wat hij zelf nooit  verwezenlijkt heeft gezien . Het gebouw is nu het Gemeentehuis van Tilburg

 Op 13 maart nam hij afscheid van Koningin Anna Paulowna  en reed per koets naar Rotterdam.
In Rotterdam was Willem II gekleed in een lange mantel met als hoofddeksel zijn typische Russische muts. In de haven wilde hij een in zijn opdracht in aanbouw zijnde stoomjacht bezichtigen. Bij het aflopen van de trap raakte hij met zijn laars verward in zijn mantel en viel van zes treden af. Onmiddellijk daarna stond hij weer op en op de ontstelde vragen reageerde hij met een geruststellend: "Het is niets."
Toen de koning via Geertruidenberg  naar Tilburg reisde, werd hij door de menigte toegejuicht. Maar tegen de gewoonte in werd er vanuit het rijtuig niet gereageerd. Het slechte weer deed de koning geen goed en hij had de mantel dicht om zich heen geslagen.

 

In Tilburg werden de gezondheidsproblemen erger. Willem II was niet meer in staat om staatsstukken te bestuderen. Twee dagen lang was de koning ernstig kortademig. Op 16 maart kwam zijn zoon Hendrik op bezoek, waardoor zijn zin enigszins verbeterde. Toen koningin Anna  kort daarna ook arriveerde, werd zij niet meer toegelaten. Zij luisterde van achter de deur gespannen of zij zijn dierbare stem hoorde. Op 17 maart werd zijn toestand zeer kritiek.

Het sterfbed van Willem II, met zijn vrouw Anna Paulowna aan zijn zijde, een kamerdienaar achter hem en dokter Everard, de lijfarts van de koning, rechts van hem. Het geheugen van Tilburg

de laatste wilsbeschikking van Willem II door Nicaise de Keyser 1849 (detail )

Rond drie uur kreeg Willem II een ernstige aanval van kortademigheid, waarbij hij zijn arts in de armen vloog. Deze zette hem terug in zijn stoel, waarna hij stierf. Koningin Anna Paulowna was zo geschrokken dat zij zich gillend op zijn levenloze lichaam wierp. Enkele dagen heeft zij urenlang geknield bij zijn lijk gezeten.
Willem II wenste na zijn dood niet gebalsemd te worden en had in zijn testament opgenomen dat de 'houten kist, die zijn gebeente bevatten moest' de vorm moest krijgen van 'zijn lijk' en hij 'gekleed in de gewoone tenue, die hij bij zijn leven droeg' moest worden bijgezet: 'De kist is dus aan het hoofd smal, aan de schouders breed en aan de voeten smal toe lopende. Van ’t fijnste hout gemaakt, werd ze aldus in de vierkante looden kist geplaatst'. Op 3 april werd Willem II opgehaald om de volgende dag bijgezet te worden in de grafkelder in Delft

 

Hét Huwelijk van de Eeuw !!

Hét Huwelijk van de Eeuw of 'Het Huwelijk' volgens  Prins Claus  jaren later.  Dat was het  zeker op 10 maart 1966 .

Prinses Beatrix trouwde toen met Claus von Amsberg. Een omstreden huwelijk vanwege de Duitse afkomst van Prins Claus en het feit  dat hij In maart 1945 werd ingedeeld bij de negentigste pantserdivisie in Italië werd als groot bezwaar ervaren. De Tweede Wereldoorlog lag nog te vers in het geheugen en  nuances als  dat hij niet meer aan gevechtshandelingen had deelgenomen gingen verloren in het heetst van de strijd. De huwelijksdag ging dan ook met protesten gepaard ( de beruchte rookbom) en dat  ging ook aan het Koninklijk Gezelschap niet ongemerkt voorbij.

Jarenlang is de mythe in stand gehouden dat Prinses Beatrix zélf de Huwelijkssluiting in de Hoofdstad Amsterdam doorgedrukt heeft. Dat bleek na publicaties midden jaren negentig niet juist te zijn.

Sinds enige tijd hangt er in de Oostvleugel van Paleis Het Loo te Apeldoorn een groot schilderij van de huwelijksdag in de Westerkerk ,  geschilderd door Bob Bruyn (1906-1989).  een goede bekende van Prinses Beatrix . De schilder was getrouwd met Katinka Rood , jarenlang de beeldhouwlerares van Beatrix . Bob Bruyn heeft later ook een officieel portret ( Nederlandse Antillen)  van de Koningin geschilderd.

  Bob Bruyn 10 maart 1966  Huwelijk Prinses Beatrix en Prins Claus ( detail ) © Calvero.nl

In haar afscheidsrede op de vooravond van haar abdicatie sprak de Koningin met warmte over haar echtgenoot en onderstreepte  zij in niet mis te verstane  bewoordingen zijn belang voor haar Koningschap en de Monarchie in Nederland. Letterlijk zei ze :

TV toespraak H. M. Koningin Beatrix 29 april 2013

" Bij dit alles heb ik het grote geluk gehad mij gesteund te weten door Prins Claus. Door zijn nuchtere waarneming en relativerende benadering heeft hij bijzonder veel voor mij betekend. Met zijn inspanning voor ruimtelijke ordening, milieu, ontwikkelingssamenwerking en cultuur heeft hij de aandacht gericht op essentiële onderwerpen in de samenleving. Onze zonen heeft hij jong geleerd een open oog te hebben voor ontwikkelingen in de maatschappij en noden in de wereld. Zo heeft Prins Claus ook ons Huis dichter bij de tijd gebracht. Wellicht zal de geschiedenis uitwijzen dat de keuze voor deze echtgenoot mijn beste beslissing is geweest."

De weerstand die er aanvankelijk was tegen Prins Claus als echtgenoot van troonopvolgster Prinses Beatrix verdween vrij snel toen men Claus beter leerde kennen.

Op een dag als vandaag mogen we in dankbaarheid  terugdenken aan het goede wat uit dit Huwelijk is voortgekomen. Veel  van hun vader zal Prinses Beatrix terugzien in haar zonen. Schrijnend is het dat ze Prins Friso nu al moet missen.

Koning Willem-Alexander vult zijn Koningschap op eigentijdse wijze in maar de invloed van zowel Koningin Beatrix als Prins Claus is onmiskenbaar.