14 oktober 1947 1
december 1947
eerste Regentschap
Weinig mensen realiseren zich dat Koningin Juliana bij haar inhuldiging in 1948 al aardig wat ervaring had met staatszaken.
Zij had al 7 maanden het Koninklijk
Gezag waargenomen met in de tweede
periode een heuse kabinetsformatie.
In 1947 was Koningin Wilhelmina moe van het regeren . De eerste jaren vol triomf en euforisme na de
oorlog waren voorbij. De verhoudingen in de Nederlandse politiek genormaliseerd
als voor de oorlog . Alle vooroorlogse
partijen werden weer (her) opgericht. Koningin
Wilhelmina was gedesillusioneerd , zij had gehoopt op een andere politiek en
samenleving . Prinses Juliana had een heel wat realistischer kijk op de
politieke ontwikkelingen . Zij had haar moeder in de oorlog al gewaarschuwd
voor al te hoog gestelde idealen van een ‘nieuw Nederland’
De Koningin had in Londen meerdere ministers
toevertrouwd dat zij eenmaal terug op Vaderlandse bodem haar regering wenste te
beëindigen. Dat was zij bij haar veertig jarig jubileum in 1938 ook al van plan
geweest. Een dringende bede van de jonge ouders Prinses Juliana en Prins Bernhard
heeft dat plan verijdelt. Juliana gaf te kennen eerst een gezin te willen
stichten voordat zij geroepen zou worden
tot de troon, zij wilde meer kinderen dan de op 31 januari dat jaar geboren Prinses Beatrix .
Haar moeder heeft uiteindelijk ingezien dat dit het beste was. In de jaren van
oorlog zou aftreden voor Wilhelmina
gelijk staan met desertie dus toen werd een abdicatie op de lange baan geschoven.
Maar na 1945 begon bij de Koningin de vermoeidheid steeds vaker toe te slaan en ze wilde weg ,
het liefst vóór haar Gouden jubileum in
de zomer van 1948. Het heeft heel wat overredingskracht gekost om de Koningin
tot aan haar jubileum op de Troon te houden . Koningin Wilhelmina 's regering
begon met het Regentschap van haar moeder Koningin Emma en eindigde met een
Regentschap door haar dochter. Eigenlijk had Koningin Wilhelmina Prinses
Juliana vanaf 1947 permanent tot Regentes willen laten benoemen zodat zij
beiden het Koninklijk Gezag op ieder gewenst moment konden uitoefenen en uitwisselen
. Dit verlangen van de Koningin werd aanvankelijk gesteund door
Minister-President Beel maar stuitte in het Parlement op bezwaren van
Staatsrechtgeleerden. Het wetsvoorstel tot invoering van het Regentschap moest
worden aangepast waardoor invoering van
de wet veel vertraging opliep en de
Eedsaflegging door de Prinses-Regentes werd uitgesteld tot grote frustratie van
de Koningin.
De Koningin weigerde
de Troonrede van 1947 zelf uit te spreken omdat zij zich te vermoeid voelde
voor deze activiteit . Als de Koningin
niet zelf de Troonrede uitspreekt wordt deze doorgaans door de Minister-President gelezen maar dan in
de vergaderzaal van de Tweede Kamer der Staten- Generaal. De afzegging door de
Koningin was zo abrupt dat de bijeenkomst logistiek op zo'n korte termijn niet meer
verplaatst kon worden.
Prinses Juliana en Prins Bernhard waren op Prinsjesdag in
Schotland als gasten van de Britse Koning George VI en Koningin Elizabeth dus
die woonde de opening van het Parlementaire jaar niet bij .
Op 8 oktober werd Prinses Marijke ( Nu Christina) gedoopt in de Domkerk te Utrecht. Groothertogin Charlotte van Luxemburg was als Meter aanwezig . Ook Sir Winston Churchill was Peter maar was niet in persoon aanwezig . Wie wel aanwezig was en bovendien prominent, was Kardinaal de Jong , Aartsbisschop van Utrecht, wat bij sommigen overigens wrevel wekte . Door zijn houding in de tweede wereldoorlog had de Kardinaal zich de sympathie van Koningin Wilhelmina verworven en ook met het Prinselijke paar onderhield hij vriendschappelijke banden. Zozeer zelfs dat Kardinaal de Jong herhaaldelijk uitnodigingen van Juliana en Bernhard af sloeg om op visite te komen zolang het jongste Prinsesje nog niet protestants gedoopt was uit angst voor verhalen dat hij Prinses Marijke stiekem rooms katholiek zou dopen . De Kardinaal heeft er een correspondentie over gevoerd met Minister President Beel en Jeannette Geldens (de katholieke secretaresse van Koningin Wilhelmina ) waarin hij zich ook bezorgd toonde over de vrije geloofsbeleving van Prinses Juliana.
Groothertogin Charlotte en Koningin Wilhelina verlaten de Domkerk te Utrecht na de doopplechtigheid van Prinses Marijke 8 oktober 1947
Het Prinselijk Paar met de dopeling en daar achter zeer prominent Johannes Kardinaal de Jong.
Uiteindelijk kon Prinses Juliana op 14 oktober voor de eerste keer de Eed op
de grondwet afleggen in
de Ridderzaal . Ook daar was Kardinaal de Jong bij aanwezig en dit keer
leidde dat tot commentaren in de Trouw .
Nederland had zijn verzuiling weer terug. Vanaf Paleis Noordeinde vertrok de
Prinses met een gemotoriseerd escorte . In de binnenstad van Den Haag hing een Prinsjesdag
achtige atmosfeer compleet met pindaverkopers.
Prinses Juliana zou tot 1 december van
dat jaar het Koninklijk Gezag waarnemen . Een jaar later zou zij weer Regentes
worden om haar moeder de problemen van een naderende kabinetsformatie te besparen.
Feitelijk liep dat Regentschap uit in haar eigen regering.
George
Marshall, de minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten ontmoette
tijdens zijn aankomst op Northolt prinses-regentes Juliana en prins Bernhard
die naar Nederland terugkeerden na het koninklijk huwelijk in Londen. Prinses
Juliana groet minister Marshall. Prins Bernhard staat met zijn rug naar de
camera
Helaas zijn deze
twee korte Regentschappen nooit
echt bestudeert terwijl er in mijn opinie alle reden
voor is om deze periode nader onder de loep te leggen . In haar eerste kabinetsformatie stuurde de Regentes er op aan dat 'een zekere'
Willem Drees Premier zou worden en dat zou hij tien jaar blijven . Prinses
Juliana leerde ook in deze periode Margaretha
(Greet) Hofmans kennen en ik vermoed dat zij en Prins Bernhard een actievere
rol hebben gespeeld in de onafhankelijkheid
van Indonesië dan bekend is . Toch lees ik over deze Regentschappen
niets bij Cees Fasseur, om maar iemand te noemen . Over de tweede Regentschap zal ik ter zijner tijd nog eens een apart blog schrijven.
VPRO heeft een Polygoon filmpje van de Eedsaflegging
Geen opmerkingen:
Een reactie posten